Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Başkanı, 6.7.2019 tarihinde Resmi Gazetede yayımlanan Cumhurbaşkanı Kararıyla görevden alınmış ve yerine yeni Başkan atanmıştır. Kararda, atamanın yasal dayanağı olarak, Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemini getiren Anayasa değişikliğiyle uyum sağlanmasına yönelik 703 sayılı KHK ile, 375 sayılı KHK’ya eklenen 35nci maddesi ve 3 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi gösterilmiştir.

Söz konusu 35nci madde, Cumhurbaşkanının, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Başkanı dahil, üst kademe yöneticilerini görevden almaya yetkili olmasıyla ilgilidir. 3 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ise, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Başkanı dahil, ekli cetvellerde belirtilen üst kademe yöneticilerinin görev sürelerinin Cumhurbaşkanının görev süresini geçemeyeceğine ilişkindir.

Buna karşın, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasının özel yasası olan 1211 sayılı Kanunun, Başkanın görevden alınmasıyla ilgili özel hükmü (28nci maddesi), “27nci maddedeki yasakların gerçekleşmesi ve bu Kanunla kendisine verilen görevlerin devamlı surette ifasını imkansız kılacak durumların ortaya çıkması hallerinde, atanmasındaki usule göre, görevinden affolunabilir” ibaresini içermektedir. 27nci maddede belirtilen yasaklar ise, ticaretle uğraşmak ve banka ve şirketlerde hissedar olmakla ilgilidir.

Bu durumda, Başkanın görevden alınması için, belirtilen özel hükümde yani, ilgili yasanın 28nci maddesinde yer alan, “ .. Kanunla kendisine verilen görevlerin devamlı surette ifasını imkansız kılacak durumların ortaya çıkması”nın gerçekleşip gerçekleşmediği önem kazanmaktadır. “Kanunla kendisine verilen görevler” ibaresinden, Cumhurbaşkanının talimatları doğrultusunda hareket etmek veya işlem yapmak anlamı çıkmadığına göre, Başkanın görevden alınmasının yasal dayanağının bulunmadığını ileri sürmek yanlış olmayacaktır.

Yasal dayanaktan yoksun işlemlerin, hukuk devleti ilkesinin varlığını sorgulatır hale getirmesi kuşkusuzdur. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasının, gelişmiş ekonomilerde görülen uygulamanın tersine, makro-ekonomik göstergeleri değerlendirerek yönlendirici olmaktan ve gelişmelere katkı sunmaktan alıkonulması ise, ayrı bir endişe kaynağı oluşturmaktadır.        

Kamuoyuna saygıyla sunulur.

                                       

                             Av. Münci Özmen

        Türk Hukuk Kurumu Yönetim Kurulu Başkan Yrd.