25 12 2020 

TBMM Başkanlığına sunulmuş bulunan “Kitle İmha Silahlarının Yayılmasının Finansmanının Önlenmesine ilişkin Kanun Teklifi”nin, 5253 sayılı Dernekler Kanununda, Teklifin konusunu ve amacını aşan değişiklikler öngördüğü gözlemlenmektedir.

Söz konusu değişiklikler, İçişleri Bakanlığına, gerekli görülen hallerde, derneklere “kamu görevlisi denetçi” atanması ve İçişleri Bakanına da, yöneticileri veya personeli hakkında açılan soruşturma varsa, ilgili derneği, faaliyetinden geçici olarak alıkoyma yetkilerinin verilmesine ilişkindir.

Teklifte, “kamu görevlisi denetçi”nin denetim kapsamının sınırları belirlenmemiş ve bu konuda herhangi bir yasal güvence de öngörülmemiştir. İçişleri Bakanına verilmek istenen, dernekleri geçici olarak faaliyetten alıkoyma yetkisi, derneğin yöneticileri ve personeli hakkında soruşturma açılması nedenine bağlanmıştır. Ülkemizde, soruşturmaların nasıl sık ve kolay açıldığı ve yıllarca devam ettiği bilindiğinden, bu nedene bağlı olarak bir derneğin geçici olarak faaliyetten alıkonulması yetkisi, temel bir hak olan örgütlenme özgürlüğü açısından kaygı vericidir. Bu noktada yargı denetimi de sadece, dernek yöneticisi ve personeli hakkında soruşturma açılıp açılmadığı konusuyla sınırlı olacağından yani, işlemin esasını, diğer deyişle, hukuka uygunluğunu kapsamayacağından, yetersiz ve sonuçsuz kalacaktır. Bu durum, derneklerin yargı denetimi güvencesi olmaksızın belirsiz süreli olarak faaliyetten alıkonulmalarına yol açabilecektir.

Çoğulcu demokrasi ve hukuk devleti ilkesi açısından sakıncalı olan ve Kanun Teklifinin konusunu ve amacını aşan bu kaygı verici düzenlemeden vazgeçilmesini beklediğimizi kamuoyuna saygıyla duyururuz.

 

                                                                     Av. Yaşar çatak

                                                  Türk Hukuk Kurumu Yönetim Kurulu Başkanı