Prof. Dr. Türk
“Anayasa’nın 73. maddesinin II. fıkrasına göre ‘Vergi yükünün adaletli ve dengeli dağılımı, maliye politikasının sosyal amacıdır.’ Getirilmek istenen motorlu taşıt ek vergisi, bu hükme aykırıdır. Kaldı ki 2023 yılının ilk altı ayında ödenmiş olan motorlu taşıt vergisini, ikinci altı ayında ek vergi adıyla tekrar almak, Anayasa’nın 2. maddesinde Cumhuriyetin değişmez nitelikleri arasında belirtilen ‘sosyal hukuk devleti’ ilkesiyle bağdaşmaz.”
5 Temmuz 2023 günü Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne sunulan “6 Şubat 2023 Tarihinde Meydana Gelen Depremlerin Yol Açtığı Ekonomik Kayıpların Telâfisi İçin Ek Motorlu Taşıtlar Vergisi İhdası ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Teklifi”, TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu’nda görüşülmektedir. Bu Kanun Teklifi hakkında motorlu taşıtları ilgilendiren ek vergi yönüyle eski Devlet, Millî Savunma ve Adalet Bakanı Prof. Dr. Hikmet Sami Türk, yazılı bir değerlendirme yaptı.
“Söz konusu Kanun Teklifinin adında da belirtildiği gibi, 6 Şubat 2023 tarihinde Kahramanmaraş, Pazarcık ve Elbistan merkezli olarak meydana gelen 7.7 ve 7.6 büyüklüğünde iki deprem ve onları izleyen artçı depremler, jeolojik olarak 11 ilimizi (Kahramanmaraş, Gaziantep, Şanlıurfa, Diyarbakır, Adıyaman, Malatya, Adana, Osmaniye, Hatay, Kilis ve Elâzığ) sarstı; 41.020 vatandaşımızın hayatını kaybetmesine yol açtı, bölgeyi sağ kalanlar için yeniden inşa edilmesi gereken bir enkaz hâline dönüştürdü. Yurdun her tarafında bu büyük felâketin acılarını milletçe paylaşmanın, dayanışma ve yardımlaşmanın örnekleri verildi; birçok ülkeden gelen kurtarma – yardım ekipleri de felâkete uğrayan insanlarımızın imdadına koştu.
Deprem illerinde üç ay süreyle olağanüstü hâl ilân edildi. Geçmişte yaşanan depremlerde olduğu gibi, Devletçe yaşanan felâketlerin sonuçlarını hafifletecek, insanlara yeniden yaşama gücü verecek birçok tedbir alındı, yıkılan binaların yerine yenilerinin yapılmasına başlandı.
Yeni Kanun Teklifi, bu çalışmalar için kaynak sağlamaya yönelik hükümler getiriyor. Başka konulara ilişkin hükümler de içeren, bu yönüyle –hukukî olmayan, ama çok kullanılan terimle– bir ‘torba kanun’ niteliği taşıyan Teklif, deprem afetlerinin sonuçlarını ortadan kaldırmaya yönelik çalışmalar için gerekli finansman kaynağı yaratmak için ‘2023 yılında bir defaya mahsus olmak üzere ek motorlu taşıtlar vergisi ihdas’ edilmesini öngörüyor. Bu ek vergi, 2023 yılında tahakkuk ettirilen motorlu taşıtlar vergisi tutarı kadar olacak; Ağustos ve Kasım 2023 aylarında iki taksitte ödenecek.
Oysa 18.2.1963 tarih ve 197 sayılı Motorlu Taşıtlar Vergisi Kanunu’nun yürürlükteki 9. maddesinin IV. fıkrasına göre ‘Motorlu taşıtlar vergisi her yıl Ocak ve Temmuz aylarında iki eşit taksitte ödenir. Takvim yılının ilk altı ayında, taşıtın bünyesinde bir değişiklik olması veya verginin artırılması veya azaltılması hâlinde ikinci taksit, yeni duruma göre ödenir.’
Aynı Kanun’un yürürlükteki 10. maddesinin I. fıkrasına göre ‘Her takvim yılı başından geçerli olmak üzere önceki yılda uygulanan taşıt değerleri ve vergi miktarları o yıl için Vergi Usul Kanunu hükümleri uyarınca tespit ve ilân olunan yeniden değerleme oranında artırılır.’
Bu hükümlerden anlaşılacağı üzere yeni ek vergi, Kanun Teklifi yasalaşıp yürürlüğe girdiği zaman Ocak ve Temmuz 2023 aylarında, yeniden değerleme işleminden geçmiş olarak ödenmiş motorlar taşıtlar vergisinin üstüne geliyor. Zaten o nedenle ek vergi deniyor. Bu, aynı verginin Ağustos ve Kasım 2023 aylarında ikinci kez ödenmesi demektir. Dolayısıyla alınmak istenen ek vergi, mükerrer vergi niteliğinde olacaktır. Devletin finansman bakımından sıkışmış olması, vergi yükümlülerinden ‘bir defaya mahsus’ da olsa 2 kat vergi almasına, başka bir deyişle, vergi yükümlülerini sıkıştırmasına hak vermez.
Anayasa’nın 73. maddesinin II. fıkrasına göre ‘Vergi yükünün adaletli ve dengeli dağılımı, maliye politikasının sosyal amacıdır.’ Getirilmek istenen motorlu taşıt ek vergisi, bu hükme aykırıdır. Kaldı ki 2023 yılının ilk altı ayında ödenmiş olan motorlu taşıt vergisini, ikinci altı ayında ek vergi adıyla tekrar almak, Anayasa’nın 2. maddesinde Cumhuriyetin değişmez nitelikleri arasında belirtilen ‘sosyal hukuk devleti’ ilkesiyle bağdaşmaz.”