Ana SayfaArşivMakalelerDEPREMDE YIKILAN İNŞAATLARLA İLGİLİ HUKUKİ SORUMLULUK VE SORUMLULAR

DEPREMDE YIKILAN İNŞAATLARLA İLGİLİ HUKUKİ SORUMLULUK VE SORUMLULAR

 

 

 

 

       GİRİŞ

İnsan  hayatını ,can sağlığını ortadan kaldıran   onbinlerce  insanın ölümüne sebep olan  TABİİ AFETLERDEN  BİRİSİ   deprem ve yer sarsıntılarıdır.  Yüksek derecedeki  depremler,Toplum düzenini  sağlayan  hukuk kurallarını , ülkede hakim ekonomik  ve mali  ilişkileri geçici olarak temelden sarsmaktadır.

Türkiye’nin Güney doğusunda 10 il bölgesinin tamamında  meydana gelen depremin yarattığı  can kayıpları binlerce binanın yıkımların sebebiyet  verdiği  mevcut fiili  ve geçici durumun , şu anda yürürlükte olan Borçlar Hukuku ilkeleri , Türk Borçlar Kanunu ve  diğer özel hukuk mevzuatı hükümleri  ile çözüme kavuşturmak oldukça görünmektedir .

 

I.Depremde Yıkılan Kaçak yapılar

1. Kaçak Yapı kavramı ve Türleri

Yetkili İmar Makamlarından  projesini tasdik ettirip  ruhsat ve izin almadan , kendi kafasına göre , en riskli yumuşak zemin üzerinde yapılan çok katlı  bina ve sitelerdir. 

Bu Bina ve sitelerde kullanılan ucuz  ve kalitesiz malzeme  tamamen denetimsiz ve teknik kontrolsüz yapılmaktadır.

2.Kaçak Yapı ve Sitelerin  Tesbiti, Yapılan Masraf   ve Harcama Kalemlerinin Belirlenmesi

Bu yapıların çoğunluğu Kat irtifakı tesisi veya Tapu sicilinde kat mülkiyeti tesis edilerek  satış yapılmış  olabilir. Buradaki kayıtlardan ,bunların satıcısı Müteahhit ve inşat şirketi  , alıcısı özel kişi , emlakçı ve şirket ve yetkilileri bulunabilir.

 

 Bu davalarda ,hakim talep üzerine Hakim ;TBK ,76  hükmü uyarınca ;Geçici ödemeler olarak ;Zarar gören, iddiasının haklılığını gösteren inandırıcı kanıtlar sunduğu ve ekonomik durumu da gerektirdiği takdirde hâkim, istem üzerine davalının zarar görene geçici ödeme yapmasına karar verebilir.

 

 

3. Hukuken sorumlu olan Müteahhit  Kişiler ve Şirketler

Deprem nedeniyle   ortaya çıkan zararların tazmini ,

-Satış sözleşmesi hükümlerine göre  tapuda satışı yapan  gerçek kişi ve tüzel kişilerden,TBK 112. Maddesi uyarınca kusurun ispatına gerek kalmaksızın talep edebilir.

 

Yapılan harcamalar ve ödemeler hakkında ; Haksız fiiller ve sebepsiz zenginleşmeden doğan bütün alacak ve borçlar  için, yürütme makamı olan Hükümet Maliye ve Hazine bakanlığı tarafından hukuka aykırılıktan sorumlu olan ve göz yunmuş bulunan   yerel belediye imar yetkilerinden projeyi tasdik eden, oturma izi veren   ,ayrı ayrı  gerekli  denetim ve kontrolü yapmamış olan kişilere ve müteahhit ve şirketlere karşı  hukuki  sorumluluk davası  açabilir .

Hakim ;TBK ,76  hükmü uyarınca ;

Geçici ödemeler olarak ;

Zarar gören, iddiasının haklılığını gösteren inandırıcı kanıtlar sunduğu ve ekonomik durumu da gerektirdiği takdirde hâkim, istem üzerine davalının zarar görene geçici ödeme yapmasına karar verebilir.

Davalının yaptığı geçici ödemeler, hükmedilen tazminata mahsup edilir; tazminata hükmedilmezse hâkim, davacının aldığı geçici ödemeleri, yasal faizi ile birlikte geri vermesine karar veri

 

II. Depremde Kalitesiz ve Ucuz Malzeme Kullanılması nedeniyle Yıkılan Binalar ile Sitelerden Dolayı Hukuki Sorumlu Olanlar

Hazine ve Maliye Bakanlığı ve diğer zarar gören kişiler  ; BK.69 “ yapı sahibinin sorumluluğu “  maddesi uyarınca ;binanın veya sitenin malikini kusursuz da olsa sorumlu tutarak zararlarının tazmini talep edebilir.

Ayrıca ,

 Bu davacılar ( özel ve tüzel kişi ve Hazne ve Maliye Bakanlığı avukatları )  adliye mahkemesinden ,  davalılar ile yapının teknik kontrolünde görev yapan kişiler   ile   inşaat yapı ruhsatı  ve iskan ruhsatı veren, inşaatın devamı süresince gerekli denetimi yapmayan belediye imar müdürlüğü görevlileri ve  mimar ve mühendislerin   bütün mal varlıklarına  ve Bankalardaki tüm hesaplarına ihtiyati tedbir  koydurarak,  mallarını kaçırmalarına  engel olabilir. Bu tedbir ceza davalarında TCK.m.55 uyarınca ceza mahkemesi tarafından  kapsamlı “kazanç müsaderesine “ paralel bir tedbir olacaktır.

                                                                           

                                               

                                          Prof. Dr. İbrahim KAPLAN

                                                  Ankara Üniversitesi

          Medeni Hukuk , Borçlar Hukuku ve İnşaat Sözleşmesi hukuku Öğretim Üyesi

                                (6098 sayılı Türk Borçlar Kanunun Adalet Bakanlığı

                     Ön Tasarısını Hazırlayan Genel ve Alt Komisyonun Kıdemli Üyesi)