21 09 2020

Anayasa Mahkemesi -medya bilgilerine göre-  17.9.2020 tarihinde, Yargıtay 16. Ceza Dairesinin, Enis Berberoğlu’nun “MİT TIR’ları olayı”yla ilgili haber nedeniyle suçlandığı davada mahkumiyetini onaylayan 20.9.2018 tarihli kararının, Anayasanın, “kişi hürriyeti ve güvenliği” ile “seçme, seçilme ve siyasi faaliyette bulunma” haklarını ihlal ettiğine karar vermiştir. Hatırlatmakta yarar vardır; Anayasa Mahkemesinin, anayasal hakları ihlal ettiği sonucuna vardığı, Yargıtay’ın söz konusu onama kararı, 21 ay geçtikten sonra TBMM Genel Kuruluna bildirilmiş ve Enis Berberoğlu’nun milletvekilliği düşürülmüştür.

Henüz gerekçeleri bilinmemekle birlikte, yapılan açıklamalardan, Anayasa Mahkemesinin, Yargıtay’ın, Enis Berberoğlu’nun mahkumiyetini onayan kararının, 27. Dönemde yeniden seçilen, dolayısıyla, yeniden dokunulmazlık kazanan Enis Berberoğlu’nun Anayasaya aykırı olarak yargılanmış olması nedeniyle, “kişi hürriyeti ve güvenliği” ve “seçme, seçilme ve siyasi faaliyette bulunma” haklarını ihlal ettiği anlaşılmaktadır.    

Anayasa Mahkemesinin, anayasal hak ihlali tespit eden kararları, Anayasanın 153. Maddesinin son fıkrasına göre, “yasama, yürütme ve yargı organlarını, idare makamlarını, gerçek ve tüzel kişileri bağlar”. Anayasal hak ihlali tespit eden kararlar, nitelik bakımından norm iptal eden kararlardan farklı olduğu için, bunlar için geriye yürümezlik söz konusu değildir. Aksine, anayasal hak ihlali tespit eden kararların yerine getirilmesi, ihlalden önceki duruma dönülmesini gerekli kıldığı için, bu kararların geriye yürümesi kaçınılmazdır. Nitekim, 6216 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanunun 50. Maddesinin 2. Fıkrasında, Anayasa Mahkemesinin hak ihlali kararından sonra yeniden yargılama yapılmasında hukuki yarar bulunması durumunda, yeniden yargılama yapacak mahkemenin, “ihlali ve sonuçlarını ortadan kaldıracak şekilde” karar vermesi öngörülmüştür.   

Anayasa Mahkemesinin anayasal hak ihlallerini tespit ettiği kararı, Yargıtay’ın Enis Berberoğlu’nun mahkumiyetini onayan 20.9.2018 tarihli kararını ortadan kaldırmıştır. Anayasal hak ihlalleriyle sakatlanmış bir kararın geçerli olduğu savunulamaz. Yeniden yargılama yapılacaksa, yetkili mahkeme de – yasa gereği – anayasal hak ihlallerini ortadan kaldıracak şekilde karar vermek durumundadır. Bu tablo karşısında, TBMM Başkanlığının, Anayasa Mahkemesi kararını Genel Kurula bildirerek, Enis Berberoğlu’nun milletvekilliğinin devam ettiğini duyurması; yeniden yargılama yapacak mahkemenin de, anayasal hak ihlaline yol açan kararından önceki durumu sağlama yönünde karar alması beklenir.              

Anayasa Mahkemesinin tespit ettiği hak ihlallerinin zaman geçirmeden giderilmesi, Anayasanın 2. Maddesinde belirtilen, insan haklarına saygılı hukuk devleti olma niteliğinin bir gereğidir.

Kamuoyuna saygıyla duyurulur.

                                 

                                 Türk Hukuk Kurumu Yönetim Kurulu Başkanı

Av. Yaşar Çatak