Prof. Dr. Türk “100. yılını kutladığımız Lozan Barış Antlaşması süresizdir. 2023 yılında Ankara’nın başkent oluşunun ve Cumhuriyet’in 100. yılını da kutlayacağız. Hepsinin temelinde Kurtuluş Savaşı ve ona dayanılarak imzalanan Lozan Barış Antlaşması vardır. Yürürlükteki hükümleriyle bu Antlaşmaya sahip çıkmak, aynı zamanda Atatürk’ün emaneti olan Cumhuriyet’e sahip çıkmak demektir.” Lozan Barış Antlaşması’nın 23 Temmuz 1923 tarihinde imzalanmasının 100. yıldönümü dolayısıyla eski Devlet, Millî Savunma ve Adalet Bakanı Prof. Dr. Hikmet Sami Türk yazılı bir açıklama yaptı: “24 Temmuz 1923 günü imzalanan Lozan Barış Antlaşması, Türkiye Devletinin uluslararası siyasî ve ekonomik bağımsızlık belgesi, toprakları üzerindeki egemenliğini belgeleyen tapu niteliğindedir. 19 Mayıs 1919 günü Mustafa Kemal Paşa’nın Samsun’a çıkışıyla başlayan, Amasya Genelgesi, Erzurum ve Sivas Kongreleri, 23 Nisan 1920 günü Ankara’da Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin açılışı ile siyasî plânda devam eden; 6-11 Ocak ve 23 Mart-1 Nisan 1921 günleri I. ve II. İnönü Muharebeleri, 22 Ağustos-13 Eylül 1921 günleri Sakarya Meydan Muharebesi, 26 Ağustos 1922 sabahı başlayan Büyük Taarruzla 30 Ağustos 1922 Başkomutanlık Meydan Muharebesini kazanan Ordumuzun 9 Eylül 1922 günü İzmir’e girişiyle Kurtuluş Savaşının askerî plânda sona erdiği, 11 Ekim 1922 günü imzalanan Mudanya Mütarekesi (Ateşkes Anlaşması) ile tescil edildi. Bunu 20 Kasım 1922 günü İsviçre’nin Lozan (Lausanne) kentinde toplanan, bazı konulardaki görüş ayrılıkları nedeniyle 4 Şubat 1923 günü ara verilen, 23 Nisan 1923 günü yeniden toplanan ve askerî savaştan sonra bir diplomatik savaş niteliği taşıyan Barış Konferansı izledi. Sonunda 24 Temmuz 1923 günü bir yanda Britanya İmparatorluğu, Fransa, İtalya, Japonya, Yunanistan, Romanya, Sırp-Hırvat-Sloven Devleti delegeleri, diğer yanda Türkiye delegeleri (Dışişleri Bakanı, Edirne Mebusu, daha önce Mudanya Mütarekesi’ni imzalamış olan İsmet [İnönü] Paşa, Sağlık ve Sosyal Yardım İşleri Bakanı, Sinop Mebusu Dr. Rıza Nur Bey, Eski Bakan, Trabzon Mebusu Hasan [Saka] Bey tarafından imzalanan Barış Antlaşması ve ekleri ile Türkiye’nin Yunanistan’la sınırları çizildi; barış sağlandı; Türkiye Devleti, imzacı devletlerce tanındı, uluslararası toplumun eşit haklara sahip bir üyesi olarak kabul edildi; Sevr (Sèvres) Antlaşması feshedildi; Osmanlı Devletinin ekonomik yıkımına neden olan kapitülâsyonlar kaldırıldı. 23 Ağustos 1923 günü 340, 341, 342 ve 343 sayılı kanunlarla TBMM tarafından onaylanan Lozan Barış Antlaşması ve ekleri, imzalandığı dönemin koşullarında Türkiye’nin bağımsızlığı ve egemenliği, toprak bütünlüğü büyük ölçüde Misak-i Millî hedefleri doğrultusunda gerçekleşmiş çok önemli bir diplomatik başarıdır. Sağlanan başarıda TBMM Başkanı Gazi Mustafa Kemal Paşa’nın verdiği talimatları –başta İsmet Paşa olmak üzere– yerine getiren Türk delegasyonunun çalışmasını saygıyla anmak gerekir. Lozan Barış Antlaşması’nın eksikleri, daha sonra Türkiye’nin Boğazlar üzerindeki egemenliğini tam olarak kuran 20 Temmuz 1936 tarihli Montrö (Montreux) Boğazlar Sözleşmesi gibi başka uluslararası sözleşmeler veya 1939’da Hatay’ın Türkiye’ye katılması gibi siyasî gelişmelerle tamamlanmıştır. 100. yılını kutladığımız Lozan Barış Antlaşması süresizdir. 2023 yılında Ankara’nın başkent oluşunun ve Cumhuriyet’in 100. yılını da kutlayacağız. Bunların temelinde Kurtuluş Savaşı ve ona dayanılarak imzalanan Lozan Barış Antlaşması vardır. Yürürlükteki hükümleriyle bu Antlaşma’ya sahip çıkmak, aynı zamanda Atatürk’ün emaneti olan Cumhuriyet’e sahip çıkmak demektir. 100 yıl ulusların tarihinde önemli bir süredir. Antlaşma’nın imzalandığı tarihten bu yana geçen süre içinde Türkiye’de 4 Anayasa (1921 ve 1924 Teşkilâtı Esasiye Kanunları, 1961 ve 1982 Anayasaları) ile bunların her birinde çeşitli değişiklikler yapıldığını göz önüne almak, bu konuda yapılacak bir değerlendirme için yeterlidir.